Hugleišingar um gengislįn og sanngirni

500krGengislįnin eru mįl mįlanna ķ dag og ljóst er aš engin nišurstaša mun fįst sem gerir alla įnęgša.

Pśkinn fór hins vegar aš velta žvķ fyrir sér hver vęri sanngjörn nišurstaša ķ žessu mįli - vitandi žó vel aš dómstólar verša aš dęma eftir žvķ sem lagabókstafurinn segir, en ekki eftir žvķ hvaš meginhluta žjóšarinnar myndi finnast sanngjarnt.

Stóra vandamįliš er aš hér takast į nokkrar sanngirniskröfur.

Ķ fyrsta lagi mį segja aš žaš sé sanngjarnt aš ašilar borgi til baka raunvirši žess sem žeir fengu lįnaš - og meš ešlilegum vöxtum.   Ef svo vęri ekki, žį vęri enginn reišubśinn til aš lįna fé.

Lįnafyrirtękin gįtu bošiš lįn meš mjög lįgum vöxtum af žeirri einu įstęšu aš žeim stóš til boša fjįrmagn ķ erlendri mynt į enn lęgri vöxtum - og til aš tryggja sig uršu žau aš gengisbinda lįnin.  Ef lįnin fengju aš standa óverštryggš ķ ķslenskum krónum meš lįgum vöxtum, žį myndu margir, sérstaklega žeir sem tóku gengisbundin ķbśšalįn til langs tķma, einungis žurfa aš borga til baka lķtinn hluta žess sem žeir fengu lįnaš.  Žaš er ekki sanngjarnt.

Žaš sem brįst hjį lįnafyrirtękjunum var aš gera lįnasamningana žannig aš žeir stęšust ķslensk lög.  Žetta er ķ raun óskiljanlegt klśšur, žvķ žaš hefši veriš svo einfalt aš bśa žannig um hnśtana aš lįnin vęru fyllilega lögleg.

Žaš eina sem fyrirtękin hefšu žurft aš gera hefši veriš aš lįna beint ķ erlendum gjaldmišli - aš lįnin vęru ķ jenum eša svissneskum frönkum, en meš klausu um aš afborganir vęru ķ ķslenskum krónum mišaš viš gengi Sešlabankans.  Slķk lįn hefšu vęntanlega veriš fyllilega lögleg og lįntakendur hefšu žį setiš įfram ķ žeirri stöšu sem žeir voru ķ fyrir nżfallinn dóm.

Žetta klśšur er alfariš į įbyrgš fjįrmįlafyrirtękjanna, en žaš er mikilvęgt aš hafa ķ huga aš ólögleiki lįnanna stafar ķ raun bara af tęknilegu atriši - klśšri ķ śtfęrslu lįnasamninga.  Sumir bloggarar hafa lįiš falla stóryrši um skipulagša glępastarfsemi, en eins og Robert A. Heinlein sagši:

Never attribute to malice that which can be adequately explained by stupidity.

Pśkanum finnst lķka sanngjarnt aš fólk taki įbyrgš į afleišingum gerša sinna - žaš var enginn neyddur til aš taka gengisbundin lįn - žetta ver kostur sem margir lįntakendur völdu.  Žaš hefši įtt aš vera öllum ljóst 2006-2008 aš gengi ķslensku krónunnar var allt, allt of hįtt og bara spurning um tķma hvenęr žaš félli hressilega.

Aš taka gengisbundin lįn viš žęr ašstęšur er ekkert annaš en fjįrhęttuspil - fólk var aš vešja į aš gengisfalliš yrši eftir aš lįnin hefšu veriš greidd upp, eša aš žaš yrši svo lķtiš aš žaš myndi ekki vega upp vaxtamuninn.  Er sanngjarnt aš fjįrhęttuspilarar geti fengiš reglunum breytt eftir į, ef vešmįlin ganga gegn žeim?

Į hinn bóginn er önnur sanngirniskrafa hér - žaš er lķklegt aš sumum lįntakendum hafi ekki veriš ljós sś įhętta sem fólst ķ žvķ aš taka gengistryggt lįn, įn žess aš vera meš tekjur ķ erlendum gjaldmišli.  Žaš mį lķka vera aš sumir lįntakendur hafi ekki gert sér grein fyrir žvķ aš vegna vissra įkvaršana Alžingis og Sešlabankans var gengi krónunnar allt, allt of hįtt - og ašeins spurning um tķma hvenęr žaš félli og lįnin snarhękkušu ķ ķslenskum krónum.

Nei, sumum lįntakenda var žetta ef til vill ekki ljóst og héldu ķ einhverjum barnaskap aš žetta vęru hagstęš lįn, en fjįrmįlafyrirtękjunum įtti aš vera žetta ljóst - og hefši boriš aš vara lįntakendur viš hęttunni.

Mörg fjįrmįlafyrirtękjanna geršu sér fulla grein fyrir aš krónan var allt, allt of hįtt skrįš og tóku skipulega stöšu gegn henni - vissu sem var aš hśn myndi falla verulega.  Žaš mį reyndar segja aš sś stöšutaka hafi veriš ešlileg, žvķ žeim bar jś (eins og öšrum fyrirtękjum) aš verja sķna eigin hagsmuni - enn og aftur - fjįrmįlafyrirtęki eru ekki góšgeršarstofnanir.

Žaš sem er hins vegar ekki ešlilegt er aš į sama tķma og fjįrmįlafyrirtękin vešjušu sjįlf į fall krónunnar, voru žau skipulega aš ota gengistryggšum lįnum aš fólki - įn žess aš upplżsa višskiptavinina um aš 50-100% hękkun lįnanna ķ ķslenskum krónum vęri fyrirsjįanleg.

Fjįrmįlafyrirtękin fóru lķka offari ķ veitingu lįnanna.  Starfsmenn sem sįu um lįnin fengu margir hverjir "įrangurstengda" bónusa - žvķ meira sem žeir gįtu lįnaš śt žvķ meira fengu žeir ķ eigin vasa.  Žeim var alveg sama žó žeir lįnušu fólki allt of hįar upphęšir, sem įtti aš vera ljóst aš vafasamt vęri aš viškomandi gęti greitt til baka.  Gręšgi og eiginhagsmunahįttur varš sišferšinu yfirsterkari.

Žaš er sanngjarnt aš fjįrmįlafyrirtękin beri skašann af žannig vinnubrögšum. 


mbl.is Dómur ķ gengislįnamįli ķ dag
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Athugasemdir

1 Smįmynd: Siguršur Siguršsson

Įnęgšur meš nišurstöšuna hjį žér.

Siguršur Siguršsson, 16.9.2010 kl. 13:32

2 Smįmynd: Pśkinn

Žaš er engin nišurstaša hjį mér - žetta er ekki svart og hvķtt - žaš eru sanngirniskröfur į bįša vegu pg žess vegna kalla ég žetta bara hugleišingar.

Sanngjörn heildarnišurstaša vęri aš lįnunum vęri breytt ķ lįn tengd venjulegri vķsitölu og sķšan sett lög um almennar ašgeršir til hagsbóta skuldurum, sem settu hįmark į vexti ofan į verštryggingu - žaš myndi žį lķka gagnast žeim sem tóku verštryggš lįn ķ ķslenskum krónum.

Ég ętla hins vegar ekki aš spį fyrir um hvaš Hęstiréttur gerir - ég er ekki lögfręšingur.

Pśkinn, 16.9.2010 kl. 13:43

3 Smįmynd: Marinó G. Njįlsson

Frišrik, ég hélt sem snöggvast aš vęrir aš bera blak af fjįrmįlafyrirtękjunum, en svo kom annaš ķ ljós.

Sanngirni og ekki sanngirni.  Sanngjarnast hefši veriš aš upphaflegar forsendur lįntökunnar hefšu stašist.  Žaš sem žaš geršist ekki, žį hefši veriš sanngjarnt aš žaš sem var umfram forsendur lįntökunnar hefši veriš tekiš strax til hlišar og lįntakinn hefši bara žurft aš hugsa um lįniš į upphaflegum forsendum žess.  Žar var ekki gert, en žaš er ennžį tękifęri til žess.

Höfum alveg įhreinu aš lįntakar gengistryggšra lįna geršu rįš fyrir tvennu:  1) aš lįnin vęru lögleg; 2) aš forsendur lįntökunnar um stöšugt gengi stęšust.  Nś hefur komiš ķ ljós aš hvort gekk eftir og ķ bįšum tilfellum er žaš fjįrmįlafyrirtękjunum aš kenna og ķ öšrum lķka helstu eigendum žeirra.  Ég enda žvķ aftur ķ žvķ sem  ég byrjaši į:  Sanngjarnast er aš upphaflegar forsendur lįntökunnar standi.  Žaš į lķka viš um verštryggš lįn.

Marinó G. Njįlsson, 16.9.2010 kl. 14:18

4 Smįmynd: Kristinn Theódórsson

Fķnn pistill.

Kristinn Theódórsson, 16.9.2010 kl. 14:21

5 Smįmynd: Matthķas Įsgeirsson

> "2) aš forsendur lįntökunnar um stöšugt gengi stęšust"

Hvaša forsendur voru žaš eiginlega? Hvar finn ég žessar forsendur? Vęri ekki eins hęgt aš tala um forsendur um stöšugt vešurfar į Ķslandi?

Matthķas Įsgeirsson, 16.9.2010 kl. 14:35

6 Smįmynd: Pśkinn

Žaš er alrangt aš mķnu mati aš tala um aš vęntingar um stöšugt gengi hafi veriš ešlileg forsenda.   Einhverjir hafa ef til vill vonast til žess, en žaš hefši ekki žurft aš athuga annaš en višskiptahallann og žį stašreynd aš stżrivextir Sešlabankans voru mjög hįir (sem lašaši erlent fjįrmagn inn ķ landiš) til aš sjį aš fall krónunnar var fyrirsjįanlegt.

Žaš var bara spurning hvenęr žaš yrši og hversu mikiš.  

Einn vinnufélagi minn sagši 2006 aš hann gerši rįš fyrir 20% gengisfalli, en hann gerši samt rįš fyrir žvķ aš koma betur śt til lengri tķma litiš vegna vaxtamunarins.

Stöšugt, eša hękkandi gengi krónunnar var óraunhęft meš öllu - žaš er einfaldlega ekki ešlileg forsenda eins eša neins

Žaš mį alveg eins segja aš lįntakendur gefi sér žaš sem forsendu aš žeir muni halda vinnunni og ekki verša fyrir neinum óvęntum śtgjöldum - žaš stenst aš jafnaši ķ flestum tilvikum, enžegar žaš bregst geta menn ekki fariš fram į endurskošun į sķnum lįnum.

Pśkinn, 16.9.2010 kl. 15:02

7 Smįmynd: Marinó G. Njįlsson

Žegar ég er aš tala um "stöšugt gengi", žį er ég aš tala meš žeim gengissveiflum sem veriš höfšu įri į undan, ž.e. gengisvķsitala vęri aš mestu aš sveiflast milli 110 og 130, žó svo aš einstakir gjaldmišlar tęki meiri sveiflum.

Marinó G. Njįlsson, 16.9.2010 kl. 15:49

8 Smįmynd: Kristjįn H Theódórsson

Mikil meinloka hjį pśkanum og raunar fleirum, kannske aš vonum ķ ljósi reynslunnar. Hśn er nefnilega sś aš finnast žaš ešlilegt aš hinn almenni lįntakandi ķ landinu eigi fyrirfram aš gefa sér aš allt stjórnkerfi landsins, yfirstjórn efnhagsmįla og eftirlitsstofnanir séu ómarktęk.

Lįntakendum hafi įtt aš vera ljóst,  gegn fullyršingum allra matsstofnana og mįlsmetandi fręšinga hins opinbera, aš žetta mundi allt fara til fjandans fyrr en seinna.

Semsagt viš įttum öll aš vita betur en“žeir sem viš höfum kosiš og rįšiš til aš annast žessi mįl meš skikkanlegum hętti.  Žarf ekki aš tķunda enn og aftur hvernig viš vorum ķtrekaš fullvissuš af žeim sem įttu aš vita, aš hér vęri allt ķ lagi.

Žvķ mišur eru ekki allir jafn forvitrir og snjallir og sķšuritarinn, Pśkinn. 

En skyldi Hęstiréttur telja sjónarmiš hans vera tilefni til aš taka stöšu gegn lįntakendum? Aš žetta séu gild sjónarmiš til aš klessa allri įbyrgšinni į litla manninn?

Kristjįn H Theódórsson, 16.9.2010 kl. 15:53

9 Smįmynd: Marinó G. Njįlsson

Ég reiknaši sjįlfum meš sveiflum į gengisvķsitölu upp ķ 135 (mišaš viš mešalgengisvķsitölu 120) meš veikingu krónunnar upp į 0,5 - 2,0% į įri į lįnstķmanum.  Žannig aš eftir 5 įr vęri gengisvķsitalan į bilinu 123 - 132 og efri sveiflan gęti veriš ķ 138 - 148 o.s.frv.

Marinó G. Njįlsson, 16.9.2010 kl. 15:57

10 Smįmynd: Žrįinn Gušbjörnsson

Ég tók hśsnęšislįn ķ erlendu til 40 įra. Ķ mķnum huga var fullkomlega ljóst aš žetta var žaš lang skynsamlegasta sem var ķ boši žį. Ég var ekki mešvitašur um aš krónan vęri sérstaklega sterk eša veik. Ég var ekki mešvitašur um aš bankinn sem lįnaši mér tęki stöšu gegn mķnum hagsmunum. Ég gerši mér hinsvegar grein fyrir žvķ aš ķ samanburši viš verštryggt lįn žį žurfti ansi mikiš aš ganga į til aš žaš gengistryggša yrši verra. Žaš sem žś kallar sanngjarnt er normiš ķ öllum öšrum rķkjum evrópu. Verštryggš lįn eru ekki sanngjörn! Žvķ getur enginn haldiš fram og talist vitiborinn. Mér sįrnar žegar aš menn saka mig um barnaskap žegar aš um er aš ręša stęrstu fjįrhagslegu skuldbindingu lķfs mķns.

Annaš, meš žessa tilvitnun ķ Robert A. Heinlein er bara žvašur. Ef aš atburšir undanfarinna įra hafa sżnt okkur eitthvaš er žaš aš til eru menn sem eru fjarri žvķ aš vera heimskir og vķla ekki fyrir sér aš skilja eftir sig svišna jörš ķ nafni eigin gręšgi.

Žrįinn Gušbjörnsson, 16.9.2010 kl. 16:19

11 Smįmynd: Pśkinn

Tilvitnunin ķ Heinlein vķsar eingöngu til klśšursins viš gerš skilmįlanna.   Žaš aš lįnin voru ekki lögleg er fullkomlega skżranlegt meš heimsku og vanhęfni, žvķ fyrirtękin gręddu ķ raun ekkert į žessu, mišaš viš žaš sem žau hefšu gert ef skilmįlar hefšu veriš ofurlķtiš öšruvķsi - t.d. ef höfušstóll og vextir vęru alltaf reiknašir ķ erlendum gjaldmišum, en žó tekiš fram aš afborganir vęru ķ ķslenskum krónum, m.v. Sešlabankagengi.

Žaš er fįrįnlegt aš saka fyrirtękin um "einbeittan brotavilja", žegar "einbeittur hįlfvitagangur" skżrir klśšriš fullkomlega.

Pśkinn, 16.9.2010 kl. 17:24

12 Smįmynd: Hildigunnur Rśnarsdóttir

Mjög fķnar athugasemdir viš fęrslu hér - svona įšur en fólk hringir į vęlubķlinn.

Hildigunnur Rśnarsdóttir, 16.9.2010 kl. 18:06

13 Smįmynd: Theódór Norškvist

Įskorun til allra sem verja lögbrot bankanna og nś Hęstaréttar:

Sżniš mér lįnasamning žar sem žaš stendur svart į hvķtu aš samningsvextirnir séu tengdir gengistryggingunni órjśfanlegum böndum, žannig aš annaš geti ekki stašist įn hins.

Ég frįbiš mér allt blašur um um anda samninganna, žaš leiši af samningunum, įgiskanir um hvaš lįnveitendur voru aš hugsa sér eša annaš įlķka rugl.

Žiš getiš ekki fullyrt neitt um žaš nema žiš heitiš Žórhallur mišill og jafnvel žó hann žyki fęr mišill efast ég um aš spįr hans stęšust sem vitnisburšur fyrir rétti ķ sakamįli.

Theódór Norškvist, 16.9.2010 kl. 21:08

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband