Krónan - og þriðja leiðin.

Því er stundum haldið fram að það séu aðeins tvær raunhæfar leiðir í gjaldeyrismálum íslendinga, en Púkinn vill hins vegar halda því fram að í boði sé þriðja leiðin, sem ekki aðeins sé raunhæf, heldur jafnvel besti valkosturinn.

Fyrrnefndar tvær leiðir eru annars vegar að halda í krónuna með öllum hennar kostum og göllum og hins vegar að ganga í ESB og stefna að því að taka upp evruna í framhaldi af því.  Aðrar leiðir eins og tvíhliða samstarf séu einfaldlega ekki raunhæfir kostir.

Þriðja leiðin er hins vegar í boði.

Sú leið er einfaldlega að stefna að því að uppfylla þær fimm kröfur sem eru gerðar til ríkja sem vilja taka upp evruna, en halda áfram í krónuna.  Sem hluta af þeirri lausn þarf hins vegar að breyta lögum um markmið Seðlabanka íslands, þannig að í stað þess að hafa aðeins verðbólgumarkmið, skuli hann hafa þau þrjú markmið fyrst eru talin hér á eftir.  Hin tvö markmiðin snúa að hinu opinbera, en á þeim bæ verða menn að viðurkenna að Seðlabankinn getur ekki sinnt sínu hlutverki ef hið opinbera vinnur beinlínis gegn honum.

Hver eru þá þessi fimm markmið?

• Verðstöðugleiki (verðbólga minni en 1.5% hærri en í þeim 3 ESB löndum þar sem hún er lægst)

• Vaxtamunur - vextir ekki nema 2 prósentustigum hærri en í ofangreindum 3 löndum.

• Stöðugleiki í gengismálum - gjaldmiðillinn má ekki sveiflast nema 15% upp og niður.

Hin tvö markmiðin snúa að hinu opinbera og varða fjárlagahalla (innan við 3% af VLF) og skuldir hins opinbera (innan við 60% af VLF)

Seðlabankinn hafði áður einungis gengisstöðugleika sem markmið, en nú hefur hann einungis verðstöðugleika sem markmið - nokkuð sem vonandi flestir eru farnir að sjá að gengur ekki upp.  Markmið Seðlabankans verður að vera að viðhalda almennum stöðugleika og til þess dugar ekki að einblína á eitt markmið.

Ef við værum í ESB og uppfylltum ofanfarandi skilyrði, þá mættum við taka upp evruna, en Púkinn vill leyfa sér að fullyrða eftirfarandi:

Ef við uppfylltum skilyrði fyrir upptöku evru myndum við ekki þurfa á henni að halda.

Vilja ekki krónuna

Athugasemdir

[Hjörtur J. Guðmundsson, 12.9.2008 kl. 11:33]

Áhugavert innlegg í umræðuna. En má gjadmiðillinn þá ekki sveiflast nema 15% upp eða niður samanborið við hvað? Evruna? Eða myntkörfu? Erum við þá ekki annars vegar að tala um að tengja krónuna við gengi evrunnar (sem væri a.m.k. að því leytinu betra en evran að við gætum alltaf slitið á tengslin einhliða ef okkur líkaði þau ekki) og hins vegar að taka upp fastgengisstefnu á ný?

[Púkinn, 12.9.2008 kl. 11:58]

Þetta eru markmið - stundum stangast þau á, en það sem skiptir máli er að reynt sé að vinna að þeim öllum í einu - ekki bara einu þeirra (fastgengi eða verðbólgu). 

Meginmarkmið Seðlabankans ætti í raun einfaldlega að vera að viðhalda almennum stöðugleika - ef sú hefði verið raunin hefði Seðlabankinn átt að setja hömlur á útlánagleði bankanna 2006/2007 (með því að hækka bindiskyldu þeirra) - slíkt hefði orðið óvinsælt á þeim tímapunkti, en þá hefðum við e.t.v. komist hjá núverandi kollsteypu.

[Hjörtur J. Guðmundsson, 12.9.2008 kl. 13:13]

Eins og ég segi, mjög athyglisvert.

[G. Tómas Gunnarsson, 12.9.2008 kl. 14:20]

Þetta er í takt við það sem margir hafa sagt, þ.e. að ef þjóð uppfyllir skilyrðin fyrir euro upptöku, sé engin ástæða til að skipta um gjaldmiðil.  Markmiðin sem þú nefnir eru líka ágæt.  Ef til vill vantar einna helst til viðbótar ákvæði sem myndu takmarka skattheimtu og eyðslu hins opinbera.  T.d. í þá átt að þó að uppsveifla sé í þjóðfélaginu og skattstofnar og heimta aukist, þá bólgni ekki eyðslureikningarnir til samræmis.

Það er nú eitt af vandamálunum sem Íslendingar eru að eiga við í dag.

[Sigurjón, 12.9.2008 kl. 14:36]

Alveg sammála þér í þessu Púki.

[Villi Asgeirsson, 12.9.2008 kl. 14:36]

Sammála öllu sem Púkinn segir.

[Hafsteinn Viðar Ásgeirsson, 12.9.2008 kl. 16:58]

Þetta er athyglisvert innlegg, ekki spurning. En það er líka allt annað en það sem nú er áhugavert og skárri kostur.... Helvítis flotkrónuræfillinn er bara ónýtt mál, það eru ekki margir sem telja þetta ástand geta gengið eitthvað áfram afar þröngur og lítill hópur.

[Gunnar Rögnvaldsson, 12.9.2008 kl. 17:05]

Þetta er því miður ekki hægt, - ekki í praxís. Þetta var reynt árin 1990-1992, með hörmulegum afleiðingum fyrir alla. Fyrst var Líran sprengd út úr svona "bindingu" (gengismarkmiðum) við ECU (European Currency Unit sem var skráð gengi á pappír þangað til þessi ECU varð að mynt í umferð (euro)). Svo var finnska markið sprengt út, svo norska krónan, svo pundið og að lokum féll sænska krónan út úr bindingunni eftir að hafa þurft að hækka stýrivexti sænsku krónunnar í 500% í nóvember 1992.

En þetta leit samt afskaplega vel út á pappírnum. Einhliða binding er alltaf óðs manns æði og mun á endanum kosta alla atvinnuna því þetta mun drepa fyrirtækin. Danska krónan er hinsvegar GAGNKVÆMT bundin evru í gegnum ERM II hluta EMU. Það er búið að taka Dani 25 ár að ná þessari bindingu við evru og bindingu við þrautvarnarkassa ECB.

Eina leiðin (ef leið skyldi kalla) er að taka upp myntráð (currency board). Seðlabanki setur t.d. 100 kr í umferð í peningakerfinu um leið og t.d. ein evra er sett í gjaldeyrisforða. Þetta tíðkast í nýlendum og t.d. í Bosníu Herzg sem varð fyrir óðaverðbólgu (þúsundi prósent). En gallin er sá að þetta mun þýða að atvinnulífið verður kyrrset í athafnaleysi og þið gætuð aldrei haft neinn fjármálageira að ráði og svo mynduð þið búa í gerfiheimi eins og nýlenda og þurfa að kaupa mynt annarra á gengi dagsins í stað þess að penta peningana sjálfir.

Enginn seðlabanki í heiminum getur varið gengi sitt í áhlaupum. Það er einfaldlega ekki hægt. ECB reyndi það þegar evran féll 30% árin 1999-2000, en ekkert gagnaði. Binding við aðra gjaldmiðla er boðskort til spákaupmanna - hlaðborð spákaupmennsku - og þeir laðast að svona bindingum eins og mý að mykjuskán. Þessvegna er það eina rétta að hafa myntina fljótandi því þá munu spákaupmenn miklu síður leggja í áhlaup því það er mikil hætta á að þeir munu einfaldlega fara niður með skipinu - því enginn hefur lofað þeim að skútan muni koma upp aftur eins og gert er með bindingarloforðum.

Best er að hafa sterkt og rammgert atvinnulíf, lága skatta, litlar skuldir og fílefldan seðlabanka sem er grár fyrir járnum og sem er stjórnað að vondum mönnum. Svona mynt mun enginn skarka í nema maður sjálfur. Það eina sem Ísland þarf að temja sér er betri hagstjórn og að snúa við blaðinu í bankamálum þannig að stefnan verði sú að bankarnir verði segulstál erlendis fjármagns INN í landið og ekki öfugt - einskonar Sviss stefna þar sem 400 litlir, en arðsamir, sjálfstæðir bankar taka við og varðveita erlendar myntir (innistæður) fólks og fyrirtækja sem sækjast eftir öryggi, lágum sköttum, lýðræði og góðu stjórnarfari og friði. Það sem erlend fyrirtæki geta fengið heimilisfestu í vistlegu skattaumhverfi, lýðræði og öryggi. Svo getið þið selt hverju fyrirtæki 2 íbúðir og þá fá þeir eina ókeypis með í kaupbæti. Laða að sterka erlenda fjármuni.

Ef það væri hægt að ná gengisstöðugleika með markmiðum einum saman þá væri löngu búið að því út um allann heim. En svo er ekki, því heimurinn stendur ekki kyrr eina sekúndu. Besta markmiðið er alltaf að hafa öflugt atvinnulíf, lágt atvinnuleysi, lága skatta og lága framfærslubyrði á ríkiskassanum. Það hefði aldrei getað skeð svona gengisfall á ISK ef það hefðu verið 5 Kárahnjúkar í gangi við að pumpa upp útflutnings-peningakassa Íslendinga. Það eina sem er verulega að hjá ykkur er það að útlandið treystir ekki á að hægt sé að ráða við bankana í ölæði í verulegum erfiðleikum. Þeir hafa því miður verið á vaxtarhormónatrippi og eru búnir að sprengja utan af sér skyrtuna - en þeir gætu samt fallið saman eins og . . tómur sláturkeppur ?

Takk fyrir kaffið.

[Gunnar Rögnvaldsson, 12.9.2008 kl. 17:31]

Seðlabankinn hafði áður einungis gengisstöðugleika sem markmið, en nú hefur hann einungis verðstöðugleika sem markmið

Sælir aftur

Þetta er víst alveg öfugt. Seðlabanki Íslands vinnur eftir verðbólgumarkmiði og ekki við gengisstöðugleika því hann getur í eðli málsins aldrei stýrt gegni annarra gjaldmiðla svo gjaldmiðillinn mun alltaf sveiflast gangvart hundruðum af myntum. Allir gjaldmiðlar hoppa og skoppa á hverjum einasta degi gagnvart hver öðrum, einnig evran og einnig dollar. Þetta er jú markaður, ekki satt. Verð gjaldmiðla ræðst ræðst af eftirspurn og framboði. Þess vegna er allt tal um stöðugleika aðeins . . . nýtt tískuorð? Það verður aldrei hægt að ná stöðugleika því markaðurinn byggir á hagstærðum og þær eru jú afarbreytilegar. Ef svo væri ekki, þá væri evran ekki búin að falla um 12% á aðeins 7-8 vikum. Og svo er ómælt magn af sálfræði með í spilinu og menn ætu ekki að vanmeta sálfræðina á mörkuðunum því hún er svakaleg.

Akkúrat er ekki til en svona hérumbil.

Bestu kveðjur

og afsakið hve ég er leiðinlegur ljósaslökkvari. En svona er þetta.

[Púkinn, 12.9.2008 kl. 18:20]

Þetta er víst alveg öfugt. Seðlabanki Íslands vinnur eftir verðbólgumarkmiði og ekki við gengisstöðugleika

Alveg öfugt?  Eh, nei..þú ert eitthvað að misskilja þetta. Lögum um markmið Seðlabanka Íslands var breytt fyrir nokkrum misserum síðan frá því að forgagnsmarkmiðið væri í að halda gengi krónunnar stöðugu í núverandi ástand þar sem markmiðið er að ná verðstöðugleika - halda verðbólgunni niðri, eins og ég sagði.

Það er síðan allt annað mál að það markmið er gersamlega óraunhæft með þeim tólum og tækjum sem Seðlabankinn ræður yfir.

[Gunnar Rögnvaldsson, 12.9.2008 kl. 21:19]

Sæll aftur P.

Já þetta er svona nokkuð eins og hjá öðrum seðlabönkum. Verðbólgumarkmið (verðlag) og fjármálastöðugleiki (peningamarkaðir) eftir bestu getu. Í BNA kemur svo tillitið til "hagvaxtar og atvinnu" ofaní þessi tvö markmið, og er þetta tillit einnig að finna á stefnuskrá Seðlabankans, svo er þetta notað í blöndu sem passar við hverjar aðstæður fyrir sig. Þeir hafa eins og aðrir seðlabankar ekki möguleika á að nota mörg önnur vopn en 1) stýrivexti 2) aðgerðir í markaði (intervention) í gegnum forðann og skiptasamninga 3) peningamagn og lánaþjónusta við viðskiptabankana (að vera banki bankanna) þ.e. sjá til þess að peningakerfið virki vel og svo greiðslukerfið við útlönd.

Ég efast um að nokkur seðlabanki í opnum hagkerfum sé sett það hlutverk að reyna að stýra gegni því það myndast á opnum markaði, nema að því leyti sem hægt er með forðanum (kaupa upp birgðir eða selja úr birgðum af gjaldmiðlum) til að jafna út verstu sveiflurnar á milli daga eða vikna. Til dæmis gengissveiflur vegna stórra yfirfærslna (dæmi: kaup/sala á flugvélum eða fyrirtækjum geta haft stór áhrif á gengið á milli daga ef um nógu stórar upphæðir er að ræða). Þetta er sennilega metið í hvert skiptið.

Kveðjur

Meginmarkmið Seðlabankans

[Gunnar Rögnvaldsson, 12.9.2008 kl. 23:34]

Jón, það sem skiptir máli eru gæðin en ekki stærðin.

Þó svo að íslenska þjóðin sé ekki nema ca. 320.000 manns núna, þá hefur hún kaupmátt á við 15-20 miljón manna samfélög í fátækari löndum, eins og til dæmis í Mozambique með 21 miljón þegna sem hafa ca. 40% meri kaupmátt (þjóðartekjur) en allir íslendingar samanlagt. Eða til dæmis lýðveldið Congo sem er með 66 miljón þegna en þeir þéna aðeins 60% meira en allir Íslendingar gera í dag. Eða Niger með 13 miljónir þegna en sem þéna einungis 75% af þjóðartekjum Íslendinga.

Eftir aðeins 20-30 ár verða Íslendingar orðnir 440.000 manns og munu hafa margfaldar þjóðartekjur á við í dag - að gefnum þeim forsendum að þeir gangi einmitt ekki í ESB og taki ekki upp evru og haldi því áfram að geta framkvæmt, haft fullt sjálfræði og umráð yfir öllu sem þeirra er. En ísland er svona ríkt í dag vegna þess að það hefur m.a. sína eigin mynt. Það skiptir miklu máli þegar til lengri tíma er litið.

Kveðjur

[Sigurjón, 13.9.2008 kl. 01:48]

Mér þætti gaman að vita hvers vegna fólk segir í sífellu: ,,300.000 manns er ekki nóg til að hafa sinn eigin gjaldmiðil".  Hver er ástæðan fyrir því?  Veit fólk hvað það er að tala um þegar það segir svona?

[Kjartan Pétur Sigurðsson, 13.9.2008 kl. 08:00]

Þá er bara að ganga í málið. Hugmyndin er góð.