MIlljarðamisferli eða eðlileg viðskipti?

Skoðanir fólks á því hvort eðlilega hafi verið að málum staðið að sölu íbúðanna á varnarsvæðinu eru nokkuð misjafnar, svo ekki sé meira sagt.

Sumir einblína á það hverjir koma að þessu máli - sjá samsæri og misferli í hverju horni en aðrir benda á að það megi ekki útiloka menn frá því að eiga viðskipti, þótt þeir séu tengdir tilteknum ráðamönnum.

Það er hins vegar ljóst að ef einhver ástæða er til að ætla að ásakanir um óeðlileg hagsmunatengsl gætu komið upp, þá verða menn að fara sérstaklega gætilega og gæta þess að allar staðreyndir séu uppi á borðinu frá upphafi.  

Það virðist ekki hafa tekist í þessu tilviki.

Nú ætlar Púkinn ekki að leggja dóm á það hvort þau sérlög sem sett voru um skil á varnarsvæðinu stangist á við lög um sölu á eignum hins opinbera - slíkt er deiluefni fyrir lögfræðinga og Púkinn er ekki í þeim hópi.  Púkinn er hins vegar þeirrar skoðunar að sé um árekstur að ræða, þá hefðu menn átt að benda á hann fyrr, en ekki rúmum mánuði eftir að Klasi, Glitnir, Þrek, Teigur og Sparisjóðurinn í Keflavík kaupa eignirnar.

Það er einnig deilt um hvort verðið sem greitt var, um 9 milljónir á íbúð, sé eðlilegt.  Það er að sjálfsögðu ljóst að það kaupir enginn 1660 íbúðir á markaðsverði - kaupandinn ber jú umtalsverðan fjármagnskostnað, auk þess sem hann ber áhættuna af því að geta ekki selt íbúðirnar aftur þegar að því kemur.  Miðað við markaðsverð svipaðra eigna í Keflavík má segja að kaupendur hafi fengið 40-50% afslátt frá markaðsverði.  Er það eðlilegt?  Púkinn er ekki viss, en vill gagnrýna að ekki skuli hafa verið fenginn óháður utanaðkomandi aðili til að meta það á þann hátt að upphæðin væri hafin yfir alla gagnrýni.  Slíkt er einmitt sérstaklega mikilvægt í tilvikum eins og þessum þegar hætta er á ásökunum um misferli vegna tengsla.

Annað sem ergir suma er að ekki kemur fram opinberlega hverjir standa í raun á bak við þessi viðskipti.  Eftir að upplýst var að Klasi væri í eigu bróður fjármálaráðherra vaknar spurningin um hverjir eigi Þrek og Teig.  Það myndi eyða hluta tortryggninnar ef þær upplýsingar lægju á borðinu.

Það sem er ef til vill það mikilvægasta í þessu máli er að ef menn hafa í raun ekkert að fela, þá verða þeir að gæta þess að hlutirnir líti ekki út eins og eitt stórt samsæri. 

Athugasemdir

[G. Tómas Gunnarsson, 22.11.2007 kl. 00:09]

Það er alveg rétt sem þú segir að það er býsna erfitt að meta þetta mál.  Ég tek undir það að það hlýtur að vera ósanngjarnt að útiloka alla þá sem tengjast ráðamönnum frá viðskiptum við hið opinbera, enda líkega fáir sem ekki hafa engin tengsl í litlu landi.

Hins vegar er það líka rétt að það er gott að fyrirbyggjandi að allar upplýsingar um slíkt liggi frammi þegar kaupin eru gerð.  Ég skrifaði einhvern tíma um það blog, hve margar viðskiptafréttir á Íslandi fjölluðu um viðskipti á milli ásjónulausra eignarhaldsfélaga, sem varla væri fyrir nema "innvígða" að vita í hvað eignarhaldi væri (nema auðvitað að leggja á sig nokkra Google vinnu).

En það er auðvitað líka ljóst að það kaupir enginn 1700 íbúðir eða svo á "markaðsverði".  Ef beðið væri um tilboð í byggingu 1700 íbúða, held ég að fengist umtalsvert lægra verð en þekkist á markaðnum í dag.  Sömuleiðis verður að líta til þess að það þarf að breyta raflögnum í öllum þessum íbúðum (það varð þú þó nokkuð moldviðri út af því þegar ríkið var að taka við þessum íbúðum), og svo varð umtalsvert vatns- og lagnatjón í mörgum íbúðum á Vellinum eins og frægt varð (ég veit þó ekki hvort að slíkar íbúðir eru inn í þessum pakka).

Það skiptir líka máli að salan var skilyrt á þann hátt að hún átti að virka hvetjandi fyrir atvinnulíf á Suðurnesjum.  Með því er auðvitað opnað á þann möguleika að hæsta tilboði sé ekki tekið, heldur því "besta", hvernig sem það er svo metið.  Þannig verður það huglægt mat þeirra sem starfa að sölunni, hverjum eigi að selja.  Eins og oft þegar einhver "byggðasjónamið" koma inn í jöfnuna, er erfitt eða því sem næst ómögulegt að átta sig á því hort að réttlátlega hafi verið staðið að verki.

Hitt er svo líka ljóst að líklega hefðu fasteignaeigendur á Suðurnesjum ekki kætst ef íbúðirnar hefðu verið seldar í "stykkjatali" á markaði, því það hefði nokkuð örugglega stuðlað að hruni á húsnæðisverði.

Það er því erfitt að dæma, en rétt að ítreka að auðvitað er best að sem ítarlegastar upplýsingar komi fram strax í upphafi.