Einhliða evruupptaka? Kjánagangur.

Púkanum finnst ótrúlegt hvað margir virðast halda að einhliða evruupptaka sé framkvæmanleg og sé einhver töfralausn á vanda íslensks efnahagslífs.

Það er eins og margir geri sér hreinlega ekki grein fyrir því hvað slíkt myndi fela í sér - og reyndar skiptir ekki máli hvort rætt eru um upptöku Evru eða einhvers annars gjaldmiðils eins og dollars.

Skoðum aðeins hvað gerist í raun þegar lönd taka upp Evru sem hluta af evrópska myntsamstarfinu. 

Á einhverjum álkveðnum tímapunkti eru seðlaprentvélarnar og myntsláttuvélarnar settar í gang og spýta út úr sér seðlum og mynt sem er skipt út fyrir þá peninga sem eru í umferð sem eru í mynt viðkomandi lands.  Þeir peningar eru verðlausir á eftir (nú nema þá fyrir safnara) og þeim er einfaldlega eytt.

Verðmæti innistæðna og skuldbindinga sem aðeins eru til á rafrænu formi er umreiknað í evrur á fyrirfram ákveðnu gengi.  Bankar sem áður áttu peseta, lírur, drökmur, mörk,gyllini eða franka eiga nú allt í einu Evrur. 

Hókus Pókus!

Eða hvað?  Eini aðilinn sem getur samþykkt að Evrur séu "búnar til" á þennan hátt er að sjálfsögðu evrópski seðlabankinn og það má í raun segja að hann "gefi" viðkomandi landi Evrurnar í skiptum fyrir þeirra eigin verðlausu mynt.

Nú spyr Púkinn:

Er einhver svo heimskur að halda að okkur yrðu bara gefnar Evrur á þennan hátt, ef við ákvæðum að ráðast í einhliða upptöku?

Málið er auðvitað það að ef við viljum taka upp evru einhliða, þá verðum við að kaupa þær evrur.  Ekki getum við borgað fyrir þær með krónum - með upptöku annars gjaldmiðils yrði krónan endanlega verðlaus - heldur yrðum við að taka lán til að fá evrurnar.

Það yrði ekki neitt smálán - það þyrfti ekki aðeins að nema öllu seðlamagni í umferð, heldur líka öllum peningalegum innistæðum í bönkum og lífeyrissjóðum.

Þetta eru ekki neinir smáaurar.

Látum aðeins liggja á milli hluta hvort einhverjir væru reiðubúnir til að veita Íslandi slíkt lán - vextirnir og afborganir yrðu gífurleg byrði áratugum saman.

Hvað eru þeir sem vilja einhliða evruupptöku tilbúnir til að skuldsetja börn sín og barnabörn mikið í þeim tilgangi að þeir geti fengið evruna núna?

Vilja að Austur-Evrópuríki taki upp evru

Athugasemdir

[Offari, 6.4.2009 kl. 13:27]

Fæ ég þá bara nokkrar Evrur fyrir miljónirnar mínar?  Hætti ég þá að vera miljónamæringur?

[Sigurjón Jónsson, 6.4.2009 kl. 14:12]

Jú þetta er einfaldara en þú heldur. Það er nóg að kaupa erur fyrir seðla sem eru í umferð. Restin er bara rafræn færsla. Skuldirnar sem hvíla á húsinu þínu breytast líka í evrur ásamt öðrum lánum, þannig að það er þegar búið að taka risalánið sem þú ert að tala um.

[Offari, 6.4.2009 kl. 14:19]

Ég held reyndar að Púkinn eigi við að krónan verði lítils metin í þeim viðskiptum. Krónueigendur gætu því stórtapað þar sem miðað erður við gengi Evrópuseðlabankans enn ekki þess Íslenska.

[Héðinn Björnsson, 6.4.2009 kl. 15:10]

Þetta er væntanlega hægt að framkvæma á gengi um 1 á móti 500. Önnur leið til að gera nokkurn vegin það sama er að taka upp fastgengisstefnu en svipað gengi þyrfti væntanlega að miða við.

[Einar Solheim, 6.4.2009 kl. 15:20]

Þetta er ekki alveg rétt.  Það eru vissulega mörg vandamál við að taka upp Evru, en það sem þú lýsir hér er ekki stærsta vandamálið.  Í raun þyrfti bara að skipta út peningum í umferð.  Innistæðum yrði breytt með einfaldri umbreytingu í tölvukerfum.  Kostnaður við þetta var tekin saman af mér öllu greindari aðilum og ef ég man rétt þá var kostnaður við þessa aðgerð um 200 milljarðar, en ef þetta væri eini gallinn þá myndi þessi aðgerð margborga sig.

[Púkinn, 6.4.2009 kl. 16:07]

Það er þetta með að breyta innistæðunum rafrænt.  Getur bankinn bara "búið til" evrur á þann hátt?  Get get notað þær "rafrænu Íslandevrur" í viðskiptum erlendis?  Munu erlendir aðilar viðurkenna þessar heimatilbúnu rafrænu efrur sem raunverulegar evrur?

Af hverju íósköpunum ættu erlendir aðilar ekki að líta á slíkt sem rafræna peningafölsun?

[Offari, 6.4.2009 kl. 16:13]

Er ekki hægt að bæta nokkrum rafrænum núllum við innistæðurnar rétt fyrir gjaldeyrisskipti svo ég geti haldið áfram að vera miljónamæringur.

[Einar Solheim, 6.4.2009 kl. 17:05]

Kíktu á þetta:

http://www.visir.is/article/20081108/SKODANIR/311999141

http://visir.is/article/20081204/SKODANIR03/338391392

Þessi aðferð neyðir okkur hins vegar til að hafa jákvæðan viðskiptajöfnuð við útlönd, því útstreymi peninga út úr kerfinu má ekki verða meiri enn innstreymið.  Kerfið væri líka viðkvæmt varðandi að ef til bankaáhlaups kæmi, þá væri ólíklegt að nægilega mikið af Evrum væru til í landinu til að bakka upp nema lítinn hluta af öllum innistæðum.

[Einar Solheim, 6.4.2009 kl. 17:07]

Hér er líka fín samantekt:

http://efnahagur.is/index.php/Einhli%C3%B0a_upptaka_evru

[Púkinn, 6.4.2009 kl. 17:18]

Jájá...ég veit þetta.  Reiknaðu nú út hverjir vextir og afborganir af sex milljarða dollara láni verða.

Þetta eru ekki neinir smáaurar.

[Haukur Baukur, 6.4.2009 kl. 23:09]

Eigum við ekki bara að hinkra í sumar, grilla og svona.  Svo þegar evrópska bankakerfið er hrunið, þá getum við enduskoðað hvaða gjaldmiðlar hanga uppi.

Svo er mér alveg sama hvaða nafni gjaldmiðillinn heitir, ég vil stoppa þjófnaðinn úr vasa almennings.  

Burt með spillinguna.  

[Hans Haraldsson (IP-tala skráð) 7.4.2009 kl. 03:26]

Varðandi peningana í bönkunum: Bankastarfsemi gengur einmitt út á "rafræna peningafölsun" af þessu tagi. Það er algengur misskilningur að bankar eigi peningana sem þeir lána út. Það er ekki óalgengt að bankar láni sömu krónuna, evruna o.s.frv (sem lögð er inn) tuttugu sinnum. Þeir þurfa bara að eiga nægilegt lausafé til þess að geta borgað út það sem viðskiptavinirnir biðja um hverju sinni. 

Eitt af vandamálunum við að taka upp gjaldmiðil einhliða er að bankarnir hefðu ekki fullan aðgang að lausafjárlánum gegn veði frá seðlabanka og gætu hrunið ef úttektir færu yfir ákveðið mark án þess að vera eiginlega gjaldþrota - og það hlýtur að teljast nokkuð líklegt að margir vildu taka út peningana sína þar sem þeir myndu vita að bankinn hefði ekki næginlegan aðgang að lausafjárlánum.

[Árni Steingrímur Sigurðsson, 8.4.2009 kl. 14:00]

Algerlega utan fýsileika evruupptöku, einhliða eða með hefðbundnum hætti, hvað í ósköpunum heldur fólk að breytist við það að taka upp annan gjaldmiðil?  Efnahagslegur raunveruleiki breytist *ekkert* við það.  Stærsti kosturinn er að spákaupmennska eins og var stunduð með krónuna eru ekki möguleg, en fyrir það hefði mátt girða með öðrum meðulum (virkara FME og vakandi Seðlabanki).  Ég held að fólk sjái dauða krónunnar í einhverjum hillingum eins og það eitt að afsala þeim úrræðum sem sjálfstæður gjaldmiðill veitir til Evrópska Seðlabankans leysi eitthvað.

[Einar Solheim, 9.4.2009 kl. 18:16]

Árni - þú ert einn af þeim sem bara skilur ekki málið. Það er rétt að við upptöku Evru hverfa ekki skuldir og skuldbindingar, en það er ótrúlegt hversu margir skilja ekki að það er ávísun á stöðuga kjaraskerðingu að búa við gjaldmiðil sem enginn treystir. Hvaða útlendingar haldið þið að vilji fjárfesta í landi þar sem ávöxtun af fjárfestingunni þarf að vera að meðaltali 3-4% hærri en annars þar sem við búum við sögulega veika mynt sem mun stöðugt veikjast til lengri tíma litið?

Við getum ekki haldið í krónuna lengur. Ég veit hins vegar ekki hvernig best er að losna við hana, en það er EKKERT mikilvægara á Íslandi í dag en að losna við krónuna.

[Árni Steingrímur Sigurðsson, 11.4.2009 kl. 18:59]

Ég tel mig skilja málið.  Það sem ég sé er: Hvort sem búið er við sjálfstæðan gjaldmiðil eður ei, þá þarf að hafa góða hagstjórn til að koma í veg fyrir misnotkun á stærð hagkerfisins sem við búum í.  Evra breytir engu um það.  Þú býrð bara við öðruvísi vandræði.

[Einar Solheim, 12.4.2009 kl. 10:10]

Það hefur aldrei verið til neitt á Íslandi sem heitir góð hagstjórn. Þeim er þó vorkun sem hafa reynt, en með krónu að vopni er góð hagstjórn einfaldlega ekki möguleg.